Szukaj
Archiwa

Życie kulturalne

Życie kulturalne w Gałkowie, w latach 1918-2008

Po I Wojnie Światowej nastąpił gwałtowny rozwój Gałkowa, do czego przyczyniła się obecność letników z Łodzi. To oni (adwokaci, lekarze, prawnicy, urzędnicy) wpływali na rozwój naszej wsi, która z rolniczej przekształcała się w szybkim tempie w miejscowość wypoczynkową. Piękny las, który nadawał okolicy zdrowy mikroklimat, jeszcze zwiększał jej znaczenie.Wielu rolników, z myślą o letnikach rozpoczęło budowę nowych, przestronnych domów, urządzanych „miejskimi meblami”. Gospodynie zakładały ogródki warzywne i sady aby goście mieli świeże owoce i warzywa.
Porzucono stroje ludowe, na rzecz ubrań miejskich, zaczęto czytać książki i prasę, a gdy powstała stacja w Gałkowie, w 1905r., kontakt z Łodzią stał się bardzo łatwy i jej wpływ był jeszcze większy.
Gałkowiacy zaczęli angażować się w życie kulturalne i społeczne wsi.
Pierwszymi organizacjami społeczno-kulturalnymi , które powstały już w 1911r., były: Ochotnicza Straż Ogniowa i kółko dramatyczne, które po I Wojnie Światowej , z pomocą letników wystawiało oprócz zwykłych, także przedstawienia plenerowe np. „Obrona Trembowli” , „Racławice”, czy „Krzyżacy”,co przyciągało widzów nawet z Łodzi. W latach międzywojennych (1918-1939) zawiązało się kilkanaście innych organizacji, które aktywizowały społeczność Gałkowa. Były to między innymi:

    Klub Sportowy – 1923
    Przysposobienie Wojskowe – 1923r
    Koło Młodzieży Wiejskiej – 1923r.
    Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej – 1926r.
    Kółko Rolnicze – 1926r.
    Spółdzielnia – 1928r.
    Rodzina Wojskowa – 1932r.
    Koło Podoficerskie – 1932r.
    Przysposobienie Rolnicze – 1932r.
    Koło PCK – 1933r.
    Uniwersytet Powszechny – 1933r.
    Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży – 1934r.
    Harcerstwo – 1934 r.
    Koło Gospodyń Wiejskich – 1935r.
    Związek Strzelecki – 1935r.
    Związek Rezerwistów – 1936r.

W tym czasie życie społeczno-kulturalne rozwinęło się w Gałkowie na tyle, że we wsi istniały 3 świetlice, 2 biblioteki: publiczna i parafialna, a w każdą niedzielę organizowano po kilka imprez np.: zebrania, odczyty, mecze, przedstawienia, czy filmy. Bywało tak, że mieszkańcy Gałkowa nie mogli zdecydować się , którą imprezę wybrać.

Lata II Wojny Światowej to całkowity zanik działalności kulturalnej w Gałkowie.

W początkach lutego 1945r., w kilka dni po zorganizowaniu szkoły w Gałkowie, powstała świetlica „Wici” z zespołem teatralnym, chóralnym i tanecznym, której inicjatorką i współorganizatorką została Leokadia Marcinak, a kierownikiem muzycznym -Jan Barański, który prowadził chór i akompaniował do tańców.W 1946r. gałkowska świetlica była organizatorem pierwszych, wojewódzkich dożynek, na których gościł ówczesny wojewoda łódzki, a chór wystąpił przez radio.

W 1952r. otwarto w Gałkowie wzorcową świetlicę gminną, w której działał zespół śpiewaczy, teatralny , orkiestrowy (orkiestra dęta i smyczkowa), kółka: fotograficzne, szachowe i brydżowe i teatrzyk kukiełkowy. Jesienią 1953r., w Piotrkowie Trybunalskim zorganizowano Wojewódzkie Święto Pieśni i Tańca, na którym Gałkowianie pozostawili niezatarte wrażenia śpiewając, tańcząc i recytując. Udział w tej imprezie był pierwszym sukcesem w skali województwa. W 1955 grupa teatralna wystawiła sztuki „Śluby panieńskie”,”Pan Jowialski” – A.Fredry, a później „Zbiegów” H.Auderskiej oraz inscenizację z okazji Roku Mickiewiczowskiego występując z nią na scenach ośmiu miejscowości.Zespół ludowy nagrał, w studiu Polskiego Radia Łódź, kilka piosenek , które zostały nadane na antenie ogólnopolskiej. W 1957r. zespół śpiewaczy i taneczny wystąpił 10 razy w różnych miastach Polski, między innymi w: Warszawie, Zielonej Górze, Łowiczu, Olsztynie. W 1958r. nasza świetlica otrzymała, od Prezydium Woj. RN w Łodzi, w uznaniu jej zasług, telewizor, stając się pierwszą, wiejską placówką posiadającą tak nowoczesny sprzęt.30.11.1958r., w Gałkowie rozpoczęła się „Wesoła Sztafeta”- przegląd zespołów artystycznych, zorganizowany przez gazetę „Nowa Wieś” wraz z audycją radiową Wesoły Autobus. I tak rozpoczęła się współpraca Gałkowian z popularną audycją Polskiego Radia Łódź, która trwała przez kilka lat. W 1959r. Ministerstwo Kultury i Sztuki wręczyło Zespołowi Teatralnemu z Gałkówka nagrodę za wyróżniającą się działalność. Był to wówczas jedyny w Polsce wiejski zespół , który znalazł tak wysokie uznanie w oczach Ministerstwa. W ciągu następnych lat gałkowski zespół uświetnił swoimi występami akademie i uroczystości organizowane zarówno w województwie łódzkim, jak i w różnych, nawet odległych miejscowościach Polski. Zespół, przez cały czas borykał się z kłopotami lokalowymi i brakiem odpowiedniego wyposażenia. Niemal wszystkiego musiał dorabiać się sam. Posiadane przez placówkę urządzenia, instrumenty i stroje uzyskał w formie nagród, lub zdobywał wspólnym wysiłkiem – nieraz i materialnym. Mimo tych trudności wspaniale reprezentował nasz region na przeglądach, konkursach i festiwalach kulturalnych, przywożąc zawsze nagrody i wyróżnienia. Przez zespół taneczny, śpiewaczy i muzyczny przewinęło się, w latach 1945-1973, ponad 100 osób. Często zdarzało się, że występowały całe rodziny, na przykład:

Szymczaków, Barańskich, Zrobków, Marciniaków, Mrozów i innych.

W ciągu 25lat istnienia Wiejski Dom Kultury w Gałkowie opracował 45 pieśni 4-głosowych, 15 pieśni wielogłosowych, 15 pieśni solowych, kilkadziesiąt utworów instrumentalnych, tańce takie jak: polonezy, kujawiaki, polki, walce, krakowiaki, a także monologi i skecze.

Przez kilka lat nasz zespół współpracował z Polskim Radiem Łódź, występując w audycji Wesoły Autobus, nagrywał także taśmy dla Polonii zagranicznej.

O tej radosnej, rozśpiewanej gałkowskiej młodzieży napisano wiele artykułów, zarówno w prasie lokalnej jak i ogólnopolskiej np.: Nowej Wsi, Przekroju, Dzienniku Ludowym, Sztandarze Młodych, Zielonym Sztandarze.

Niezwykły zespół z Gałkowa oczarował wszystkich, którzy go oglądali, bowiem pokochał on sztukę. Największą rozrywką i przyjemnością była dla niego możność grania, śpiewania i tańczenia.

Druga, ważna dla społeczności naszej wsi placówka kulturalna, to Gminna Biblioteka Publiczna, która została otwarta w 1949r. posiadając 300 książek. Jej pierwszą kierowniczką była Leokadia Marciniak. Szybko liczba woluminów wzrosła do 1000, a placówka uruchomiła kilka punktów bibliotecznych w okolicznych wsiach naszej gminy.Przy bibliotece powstało Koło Przyjaciół Biblioteki, organizując wieczory autorskie między innymi: Wiesława Jażdżyńskiego, Eugeniusza Paukszty, Jana Gerhardta i wielu innych.W 1973r. biblioteka stała się Filią Biblioteki Publicznej w Koluszkach i w tym też roku przeniosła się do nowego lokalu o pow. 40m2, co pozwoliło na częstsze organizowanie konkursów, wystaw spotkań autorskich i wycieczek. Bibliotekę zwiedzali między innymi: studenci z Somalii, Węgier, Tanzanii, Syrii, ekipa Polskiej Kroniki Filmowej, pracownicy radia studenckiego Żak, aktorzy łódzkich scen, weterani II wojny światowej.Wszystko to za sprawą bibliotekarki, pani Ireny Naporskiej, która dysponując zbiorami liczącymi około 7000 woluminów i niewielkimi środkami finansowymi potrafiła zarazić swoją pasją do książek wielu ludzi. Z roku na rok wzrastała liczba książek i czytelników naszej placówki, co spowodowało konieczność powiększenia biblioteki. Stało się to w 1999r.Obecnie posiada prawie 17000 woluminów, ponad 400 czytelników, prenumeruje 10 czasopism, zajmuje lokal o powierzchni 85m2. Od 2 lat biblioteka jest wyposażona w 3 komputery z dostępem do internetu, ma drukarki, skaner i ksero. Wszystko jest dostępne bezpłatnie dla czytelników. Z roku na rok przybywa nowych książek, zarówno dzięki zakupom, jak i też znaczącym darom od czytelników.

Biblioteka organizuje konkursy: Gałków w obiektywie, Wiersz o Gałkowie, spotkania z ciekawymi ludźmi, zbiera materiały o historii naszej miejscowości. Od 12 lat prowadzi ją Małgorzata Pakuła.

W 1955r., w gałkowskiej świetlicy rozpoczął działalność Uniwersytet Powszechny Towarzystwa wiedzy Powszechnej, założony i prowadzony przez L. Marciniak.   W ciągu 30 lat słuchaczami uniwersytetu było ponad 400 osób. Rocznie odbywało się 35 zajęć po 3 godziny. Spotkania, które odbywały się w miesiącach jesienno-zimowych, prowadzone były przez pracowników naukowych łódzkich uczelni. Przez wieloletnie słuchanie wykładów, przez filmy oświatowe, przez spotkania z ludźmi kultury, poprzez wycieczki, słuchacze rozbudzili w sobie szersze zainteresowania, uznając uniwersytet powszechny za swą stałą placówkę oświatową.

W lutym 1945r.gałkowska młodzież rozpoczęła, po wojennej przerwie, naukę w Szkole Podstawowej w Gałkowie, pod kierownictwem Romana Zrobka. Bardzo szybko w szkole powstały organizacje młodzieżowe takie jak: ZHP, PCK, SKO, Spółdzielnia uczniowska. Działały także koła zainteresowań : bibliotekarskie, recytatorskie, artystyczne, biologiczne, historyczne i sportowe.

W 1965r. , po 32 latach pracy na emeryturę odszedł kierownik Zrobek, a jego stanowisko objęła Helena Rajska.W 1978r. szkoła otrzymała imię Czesława Szymańskiego „Ceńka”, a w 1985r. rozpoczęto rozbudowę szkoły. Dobudowano nowe skrzydło, w którym mieści się 6 klas, pokój nauczycielski, gabinet dyrektora, szatnie i sanitariaty. W 1991r. dyrektorem szkoły została Ewa Czapnik.

W 1999r. , na piętrze szkoły otwarto gimnazjum im. A. Mickiewicza.

W 2007r. obie placówki połączono tworząc Zespół Szkół w Gałkowie Dużym, pod kierownictwem dyrektor Katarzyny Czapnik.  Uczniowie kończący naszą szkołę dają sobie świetnie radę w renomowanych, łódzkich liceach, co świadczy o wysokim poziomie nauczania w Gałkowie. Obecnie do Zespołu Szkół uczęszcza 343 uczniów, będących pod opieką 34 nauczycieli.

W Gałkowie działa też, od 1978r. przedszkole, prowadzone od dnia założenia do ubiegłego roku przez dyrektor Wiesławę Mucha. Zajęcia dla 75 dzieci odbywają się w 3 grupach wiekowych: maluchy, starszaki i zerówka. Opiekują się nimi 3 nauczycielki . W 1987r. przedszkole otrzymało nowy budynek, a w tym roku nowe wyposażenie placu zabaw. Dzieci chętnie chodzą do ładnego przedszkola ucząc się przez zabawę i dzięki temu rozwijając się intelektualnie. Dyrektorem przedszkola jest pani Jolanta Majka.

Ochotnicza Straż Pożarna w Gałkowie, jako jedyna placówka, działała nieprzerwanie w czasie II Wojny Światowej.

Jej głównym zadaniem jest gaszenie pożarów, ratownictwo i profilaktyka, ale także, zgodnie ze statutem, rozwój życia kulturalnego wsi. To w sali OSP Gałków odbywały się po wojnie, przedstawienia teatralne, występy zespołów ludowych, czy seanse filmowe. Strażacy organizowali zabawy, byli gospodarzami dożynek gminnych, a w latach 70 XX wieku, w sali OSP mieścił się Gminny Ośrodek Kultury, prowadzony przez naczelnika OSP, Henryka Skwarkę, stając sie centrum życia kulturalnego naszej miejscowości.

Od 1997r. Straż aktywnie uczestniczy w organizacji Dni Gałkówka, które odbywają się na terenie strażnicy.

W 1998r. na cmentarzu w Gałkowie stanął pomnik upamiętniający strażaków z Gałkowa, Borowej i Gałkowa Kolonii.

W 2000r. reaktywowano działalność Młodzieżowej Drużyny Pożarniczej

W 2002r. jednostkę włączono do Krajowego Systemu Gaśniczego.

W 2005r. OSP objęła patronatem działalność Muzeum im. L. Marciniak w Gałkowie

W 2008r. w OSP Gałków jest 26 druhów , 10 członków MDP. Straż posiada 2 samochody gaśnicze.
Prezesem OSP jest druh Piotr Pakuła.

W Gałkowie działa Ludowy Klub Sportowy, rozwijający kulturę fizyczną mieszkańców wsi. Rozpoczął pracę po wojnie jako Ludowy Zespół Sportowy już w 1946r. Powołano wtedy do życia sekcje: piłki nożnej, podnoszenia ciężarów, piłki siatkowej, tenisa stołowego,, szachów, warcabów i lekkiej atletyki. Baza sportowa klubu to boisko do piłki nożnej wraz z piętrowym budynkiem , w którym mieszczą się szatnie i natryski. W roku 1978 klub wybudował także pawilon sportowy (siłownia), który powstał obok szkoły i służył obu tym placówkom aż do roku 2003, kiedy to został rozebrany. Obecnie w klubie działają sekcje: piłki nożnej i podnoszenia ciężarów . Prezesem LKS-u jest Włodzimierz Maślanka.

Muzeum im. Leokadii Marciniak w Gałkowie Dużym (jedyne muzeum w powiecie łódzkim wschodnim), zostało otwarte 25września 2003r. z inicjatywy grupy gałkowskich społeczników. Posiada mapy, fotografie, przedmioty codziennego użytku, maszyny rolnicze, stroje ludowe z okolic Gałkowa. Najstarsze eksponaty mają ponad 200 lat. Wszystkie pochodzą od mieszkańców Gałkowa i są przekazane w darze dla Muzeum. W 2004r. w czasie Dni Gałkówka zorganizowano wystawę lamp ze szkła witrażowego- wykonanych przez gałkowską firmę Tiffany. W 2005 odbył się wernisaż malarski 4 miejscowych artystów (absolwentów ASP). Kolejna wystawa tym razem haftu – odbyła się w 2006r., a w 2007r. prezentowana była wystawa karykatur. Autorami wszystkich prac byli mieszkańcy Gałkowa. Muzeum wydało 2 książki: „Gałkówek- dobra biskupie” Andrzeja Łuczaka i „Walki w okolicach Gałkowa 23-24 listopada 1914r.” Dominika Trojaka. W 2007r. Muzeum, we współpracy ze Stowarzyszeniem Historyczno-Eksploracyjnym- Grupa Łódź, pod patronatem Festiwalu Dialogu Czterech Kultur, zorganizował wystawę pt.” Ziemia łódzka w ogniu -1914”, którą obejrzało, przez 3 tygodnie blisko tysiąc zwiedzających. Od 2005r. Muzeum prawnie podlega Ochotniczej Straży Pożarnej w Gałkowie. Jest prowadzone przez Małgorzatę Pakułę, Andrzeja Potańskiego, Andrzeja Łuczaka i Dominika Trojaka. Co roku odwiedzane jest przez setki gości i mieszkańców Gałkowa.

Koło Emerytów, Rencistów i Inwalidów istnieje w Gałkowie co najmniej 50 lat. Jest chyba jedynym w kraju kołem znajdującym się w miejscowości nie będącej siedzibą gminy. Prezesem koła jest Zofia Jaworska. Koło liczy 58 członków. Organizuje wycieczki, spotkania, bale emerytów. Spotkania odbywają się w budynku biblioteki.

Związek Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych istnieje w Gałkowie od 1968r. Jego zadaniem jest pomoc kombatantom, a także ochrona miejsc pamięci w naszej miejscowości. Jej prezesem jest Maria Łapinkiewicz.

Forum Gałkowskie jest to stowarzyszenie społeczne, które zgromadziło liczną grupę działaczy, na czele z Pawłem Skwarką, chcących zrobić coś pożytecznego dla naszej miejscowości. Od 11 lat organizuje Dni Gałkówka, które przyciągają do naszej wsi tłumy gości na : Biesiadę Pod Lipami, kiermasze, konkursy (np. rzut skarpetą, toczenie beczki z piwem), pokazy motocykli, dyskoteki, występy zespołów muzycznych, turnieje piłkarskie i pokazy ogni sztucznych. Wszystkie prace podczas tej 2-dniowej imprezy są wykonywane społecznie. Zyski przez 6 lat przeznaczano na budowę sali gimnastycznej, a obecnie na remonty w muzeum, bibliotece, straży i szkole. W 2004r. Forum oficjalnie przestało istnieć, ale nadal organizuje Dni Gałkówka.

Koło Gospodyń Wiejskich wznowiło swoją działalność po II Wojnie Światowej, z roku na rok powiększając liczbę członkiń, aż do ponad 100 osób w latach 70 XX w. W roku 1985 koło zawiesiło swoją działalność.

Wznowiło ją jesienią 2007r..W chwili obecnej skupia ono ponad 40 członkiń w sekcjach: turystycznej, kulinarnej, rękodzieła artystycznego, sportowej i wokalnej. W tym krótkim okresie działalności zorganizowało spotkanie opłatkowe, zabawę karnawałową, brało udział w II Powiatowym Przeglądzie Stołów Wielkanocnych, a także złożyło wniosek o rejestrację dwóch produktów lokalnych: gałkowskiej polewki gruszkowej i kapłonka, zorganizowało 3 wycieczki, 3 prelekcje, wyjazdy do kina i do teatru. Koło Gospodyń Wiejskich „Gałkowianki” ma za zadanie aktywizować kobiety z naszej miejscowości, a także chronić tradycje i zwyczaje naszej wsi przed zapomnieniem. Przewodniczącą jest Małgorzata Pakuła.

W rozwój życia kulturalnego Gałkowa włączyła się także parafia św. Trójcy w Gałkowie, gdy jej proboszczem został ksiądz kanonik Sławomir Ochocki. Od 2003r., w naszej świątyni odbywały się koncerty solistów Teatru Wielkiego w Łodzi: Anny Jeremus i Kazimierza Kowalskiego, którzy wykonywali zarówno pieśni religijne, w czasie mszy, jak i najpiękniejsze arie operowe i operetkowe, po jej zakończeniu, a w okresie Bożego Narodzenia koncerty kolęd. Kilkakrotnie, w kosciele, występowali także aktorzy scen łódzkich. Na te spotkania ze sztuką przybywa bardzo wielu słuchaczy, zarówno Gałkowian jak i mieszkańców gminy i letników. Ostatni koncert, pieśni patriotycznych, odbył się 15 sierpnia tego roku. Parafia św. Trójcy w Gałkowie, która obchodziła w 2006r. 370- lecie istnienia kultywuje także tradycje polskiej wsi, organizując, od 3 lat , z inicjatywy księdza proboszcza, dożynki parafialne.

Gałków to dziwna miejscowość. Mieszkają w niej dziwni ludzie. Tak mówią o nas w okolicy.
Jest kilka powodów takiej opinii o nas:
Gałków Mały(1685 mieszkańców) jest 2 razy większy od Dużego ( 834 mieszkańców).
Jesteśmy wsią, w której na palcach jednej ręki można policzyć prawdziwych rolników.

Od dawna interesujemy się swoją historią . Pierwsza praca na ten temat została napisana przez L. Marciniak w 1951r. W 2006r. Muzeum wydało książkę pt.”Gałkówek dobra biskupie” autorstwa A. Łuczaka, a w 2007r. „Walki w okolicach Gałkowa 23-24 listopada 1914r.”- Dominika Trojaka.

Od 11 lat organizujemy Dni Gałkówka- 2-dniowe święto naszej miejscowości, które odbywa sie dzięki społecznej pracy grupy zapaleńców, kochających swoją wieś.

Założyliśmy pierwsze w powiecie łódzkim-wschodnim muzeum, prowadzone społecznie, a powstałe z darów od mieszkańców Gałkowa.

Mamy jedną z najstarszych w województwie łódzkim szkół -założono ją w 1818r., tak więc obchodzi w tym roku 190-lecie istnienia.

Wiele osiągnęliśmy dzięki zaangażowaniu społecznemu mieszkańców wsi: budowa hali sportowej przy szkole, remonty budynku OSP Gałków i biblioteki, telefonizacja wsi i wiele innych.

Wielusetletnia historia tej ziemi pokazuje, że gałkowianie potrafili dbać o rozwój swojej „małej ojczyzny”. Dziś z powodzeniem kontynuują tę tradycję.

Małgorzata Pakuła


Print Friendly, PDF & Email